De telpost

Montagne de la Serre ligt in de buurt van Clermont-Ferrand in Saint-Saturnin (63) in het Regionaal Natuurpark van de Vulkanen van de Auvergne. Het is om verschillende redenen een van de belangrijkste telposten in de Auvergne. Ten eerste dienen de valleien van de Allier en de keten van de Puys (uitgedoofde vulkanen) als bakens voor de vogels. Zij vernauwen bovendien en zijn noord-zuid georiënteerd. Ten tweede beschermt de keten van de Puys de trekvogels tegen de overheersende westenwind. Ten derde veroorzaken de plateaus van Gergovie en la Serre stijgwinden die gunstig zijn voor zwevers zoals roofvogels. Het landschap rond de telpost is een basaltplateau (750 m hoog) in een bocagelandschap met kleine percelen afgeschermd met heggen of muurtjes. Er is een fraai uitzicht over de vulkanen van de Auvergne met de keten van de Puys in het noordwesten en de monts du Sancy in het zuidwesten. Alleen al landschappelijk is de streek een bezoek meer dan waard.

Historiek

De telpost werd ongeveer 20 jaar lang gevolgd door LPO Auvergne, van 1986 t.e.m. 2002 (1986-1997 voor zangvogels), tussen 1 augustus en 1 november. De tellingen van 2003 waren gedeeltelijk en sinds 2004 is er helaas geen officiële telling meer. De resultaten van de tellingen werden gepubliceerd door LPO Auvergne en kunnen gedownload worden op de website van LPO Auvergne onder de rubriek "Observer/Enquêtes/Grand-Duc". 

Ornithologisch belang

Op de telpost van La Serre werden meer dan 175 vogelsoorten genoteerd, waaronder 100 op najaarstrek met een gemiddelde van 300 000 trekvogels per jaar. 
De meest kenmerkende soort is Houtduif met een gemiddelde van 120 000 vogels ieder jaar. Hierdoor is La Serre een van d belangrijkste doortrekplaatsen van deze soort in Frankrijk. Holenduiven trekken in klein aantal door (gemiddeld ongeveer 400 exemplaren), soms in kleine zuivere groepjes eind september of gemengd met Houtduiven in oktober. 

Er komen weinig Witte Ooievaars omdat de voornaamste trekroute oostelijker ligt. Zwarte Ooievaars worden regelmatig opgemerkt (een 30-tal per jaar). Zwarte Ooievaars trekken over een breder front en de trekperiode duurt iets langer dan bij Witte Ooievaar. 

Zwarte Wouwen trekken talrijk door (1700 gemiddeld) van begin juli tot eind september met een piek midden augustus. Rode Wouwen worden in oktober regelmatig gezien (1580 gemiddeld). Wespendieven trekken langs tussen midden augustus en midden september (ongeveer 1200 per jaar). Bruine Kiekendief neemt af op de telpost sinds een tiental jaren (gemiddeld 160 in 1986-2002, waarvan enkel 60 in 2002). Grauwe en Blauwe Kiekendieven worden regelmatig gezien maar in klein aantal. In 2002 werd voor het eerst een Steppekiekendief gedetermineerd. Sperwers (gemiddeld 75) en Haviken worden ook jaarlijks gezien. Visarenden volgen bij voorkeur de vallei van de Allier en zij zijn moeilijk waarneembaar van La Serre (met gemiddeld 28 exemplaren). Jaarlijks passeren een 30-tal Boomvalken en een zeldzame Roodpootvalk. Later op het jaar trekken ook enkele Smellekens door. 

Aalscholvers nemen ook hier sterk toe (zeldzaam tot het midden van de jaren 1990, in 2002 meer dan 1000 exemplaren). Kraanvogels worden ieder jaar opgemerkt maar hun doortrek is onregelmatig, afhankelijk van weersomstandigheden. 
Zangvogeltrek werd hier enkel gevolgd tussen 1986 en 1997. De talrijkste soorten zijn Vink (meer dan 60 000 per jaar), Veldleeuwerik (meer dan 8000 per jaar) en Graspieper (meer dan 4000 ieder jaar).

De doortrek van Veldleeuwerik is vaak spectaculair. De vogels verzamelen zich in de velden voor de telpost en vliegen vervolgens laag over de hoofden van de tellers. Gierzwaluwen, Boerenzwaluwen, Huiszwaluwen en Oeverzwaluwen worden talrijk waargenomen maar zijn moelijk te tellen omdat heel wat vogels over en weer vliegen. Boompiepers, Duinpiepers, Graspiepers en Gele Kwikstaarten trekken tussen midden augustus en begin oktober. Er worden jaarlijks 2000 Witte Kwikstaarten gezien en Grote Gele Kwikstaarten zijn schaarser, solitair of in kleine groepjes in oktober. Er worden jaarlijks 500 Grote Lijsters geteld. Kramsvogels zijn onregelmatig (0 tot 61 exemplaren). Vinken trekken in oktober in groepen van honderden. Ook andere vinkachtigen worden gezien: Putter, Sijs, Kruisbek, Europese Kanarie, Groenling, Kneu, Keep, Goudvink, Appelvink (ongeveer 500 per jaar)... Ortolaan is zeldzaam maar Geelgorzen, Rietgorzen en Grauwe Gorzen worden in oktober regelmatig op trek gezien. 

Kalender

Montagne de la Serre is een najaarstelpost. Opvallende trekbewegingen beginnen met Zwarte Wouw vanaf begin juli en eindigen met Kraanvogels begin november. De keuze van de telperiode hangt af van de soorten die men verkiest te zien.
De meest geschikte periode van de dag hangt ook af van soort tot soort (zie samenvatting door S. Menu, 1993)… 
Doorgaans verkiezen zangvogels de uren net na zonsopkomst en net voor zonsondergang. Voor zangvogeldeterminatie is een goede kennis van vluchtroepjes handig. Houtduiven trekken voornamelijk 's ochtends (tussen 9h en 12h). Roofvogels en ooievaars daarentegen wachten thermiek af en trekken pas door tijdens de warme uren, van 11h tot 18h.

Om roofvogels op te merken is een bewolkte lucht beter dan een blauwe lucht. Bij mooi weer vliegen roofvogels vaak te hoog en zonder wolken op de achtergrond zijn zij minder goed zichtbaar. De beste windrichting is een lichte tot matige wind uit zuid, west of zuidwest. Nadat de trek enkele dagen geblokkeerd geweest is door ongunstig weer, kan plot stuwtrek voorkomen. Het weer in de vallei (Clermont-Ferrand) komt niet altijd overeen met dat op de telpost (het kan mistig zijn in de vallei maar niet op de telpost en vice versa).

NB : Tijdens het voorjaar volgen de meeste vogels een andere route. Tijdens het voorjaar kun je beter in Saint-Gervais- d'Auvergne (63) tellen. Die telpost is ook in het najaar geschikt. 

Bezoekers

De telpost heeft 20 jaar lang bezoekers gehad maar vanaf 2004 is er geen onthaal meer. Eens per jaar wordt het grote publiek uitgenodigd op de telpost naar aanleiding van Eurobirdwatch. Bezoekers worden dan ontvangen door vrijwilligers van de LPO.
De telpost is nog altijd vrij toegankelijk voor iedereen! Er staan informatieborden, gefinancierd door de Conseil Général van Puy-de-Dôme en de gemeente Saint-Saturnin.
Op de telpost is er geen infrastructuur voor waarnemers. De tellingen worden verricht vanaf een heuveltje naast de watertoren. De vogels komen aangevlogen uit het noorden of het noordoosten en vliegen daarna naar het zuiden of het zuidwesten. De duiventrek verloopt anders: van oost naar west.
De telpost van Montagne de La Serre ligt op een wandelparcours (iinéraire de petite randonnée, zie Guides Chamina). Een vogelleerpad wordt aangeboden op de website van LPO Auvergne http://www.lpo-auvergne.org in de rubriek "Découvrir/Circuits Nature".

Routebeschrijving

De telpost ligt in de gemeente Saint-Saturnin, op ca. 20 km ten zuiden van Clermont-Ferrand. Neem de snelweg A 75, richting Montpellier (of Clermont-Ferrand vanuit het zuiden). Neem afrit 5, daarna de D 213, richting Saint-Saturnin, Saint-Amant-Tallende. Sla na 6 km rechts af op de D 96, in de richting van Chadrat, Nadaillat. Eens voorbij het dorp van Chadrat, 1,5 of 2 km volgen. Een parking ligt rechts van de weg (in een bocht naar rechts). Parkeer daar. Ga te voet verder langs het wandelparcours (petite randonnée met gele merktekens) over ongeveer 200 m tot je de telpost bereikt, in de buurt van een watertoren. 

Overnachting

Er zijn tal van mogelijkheden om te overnachten of te eten in de omgeving. In een straal van 10 km (gemeenten Saint-Saturnin, Saint-Amant-Tallende, Tallende, Aydat, Chanonat, Saint-Genès-Champanelle) zijn er tal van campings, gîtes, hotels, restaurants, handelszaken, enz...  Clermont-Ferrand (20 km), biedt alle diensten van een grote stad. 

Contact

Sinds 2004 organiseert de LPO Auvergne door gebrek aan middelen geen trektellingen meer. De vereniging heeft het 20 jaar lang gedaan en geeft graag informatie aan geïnteresseerde waarnemers. 

LPO Auvergne – 2 bis du Clos Perret – 63100 Clermont-Ferrand
Tel. : 04 73 36 39 79 (14h – 18h)
Fax : 04 73 36 98 74
Website : http://www.lpo-auvergne.org
E-mail : auvergne@lpo.fr